COVID-19 Tedbirleri Temizlik Takıntısını Kalıcı Hale Getirebilir mi?

Tüm dünyayı etkisi altına alan corona virüs salgını ile bir yılı aşkın süredir mücadelemiz devam ediyor. Kuşkusuz ki bu süreçte yaşanan maddi sıkıntılar ve fizyolojik rahatsızların yanında psikolojik olarak da hayli etkilendik ve yıprandık. Salgının başlarında belirsizliğin yarattığı kaygı ve hastalığın ölümcül etkilerinin yarattığı panik atak gibi psikolojik rahatsızlıklar üste düzeydeydi. Şimdilerde sürecin uzamasından ve yeni normale adapte olamamaktan kaynaklı depresyon belirtileri çoğunlukta kendini göstermeye başladı. Fakat salgın sürecinde farkında olmakta zorlandığımız ve sinsice ilerleyen halk dilinde takıntı olarak bilinen Obsesif Kompulsif Bozukluk biz uzmanları ileriye dönük olarak endişelendiren rahatsızların başında geliyor.

Obsesyon, kişinin saçma ya da mantıksız bulduğu ancak sürekli olarak zihnini meşgul eden düşünce ya da dürtüler olarak tanımlanmaktadır. Kompulsiyon ise obsesyonların neden olduğu kaygıyı azaltmaya yönelik tekrarlayıcı davranış ve zihinsel eylemlerden oluşmaktadır. Obsesif kompulsif bozuklukta bulaşma/hastalık obsesyonu ve temizlik kompulsiyonu, kuşku obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu, simetri ve düzen obsesyonu ve kompulsiyonu, cinsel obsesyonlar ve dinsel obsesyonlar bulunabilir. Örneğin; bir kafeye kahve içmeye gittiğinizde kahvenin servis edildiği bardaktan size ölümcül hastalık bulaşacağını düşünmeniz bir obsesyon, bu sebepten her kafeye gittiğinizde yanınıza kendi bardağınızı almanız ve kahveyi onunla içmeniz ize bir kompulsiyondur. Tabii ki de hijyenik, düzenli, tertipli olmak her zaman için sizleri takıntılı kişi yapmaz. Günlük hayatımızda hijyen tedbirlerini yerine getirmek çok doğal ve gerekli. Fakat bu durum günlük hayatımızı etkiliyor ve sürekli tekrar ediyor, yaşamımızı kısıtlıyor ve zorlaştırıyorsa burada bir sorun var diyebilirdik. Diyebilirdik diyorum çünkü şimdilerde bunun ayrımını yapmak oldukça zorlaştı. Çünkü yaşanan salgın sürecinde en güçlü silahlarımızdan biri hijyen tedbirlerini yerine getirmek…

Salgının başından beri uzmanların tüm söylediği temasta bulunduktan sonra mutlaka el hijyenini sağlamak, marketten alınan ürünlerin ambalajlarını temizlemek, dışarıdan geldiğimizde kıyafetlerimizi havalandırmak ya da yıkamak, sarılmamak, tokalaşmamak, mesafeyi korumak ve maske takmak gibi aslında bizlerin daha önce aşırıya kaçan davranış olarak gördüğümüz şeyleri yapmayı içeriyor. Hal böyle olunca normallerimiz iyice değişmiş oldu. Bu süreçte önemli olan şey tüm bu tedbirleri uygularken bunları yeterli seviyede yapmak ve alınan bu tedbirleri yaşadığımız salgın sürecine bağlı olarak geliştiğinin bilincinde olmaktır. Örneğin marketten aldığınız ürünleri silip dolaba yerleştirdikten sonra aradan bir süre geçince tekrar silme ihtiyacı duymak, hiç dışarısı ile temas etmemenize rağmen evde olduğunuz süre boyunca sürekli ellerinizi yıkama ihtiyacı duymak tedbirleri aşırıya kaçırdığınız ve ilerisi için OKB riski taşıdığınız anlamına gelebilir. Yakını veya çevresinde bu hastalığa yakalanan birilerinin olması, corona virüsü için belirlenen risk gurupları içinde yer almak takıntılı olma ihtimalini arttırır. Kaygı ve strese karşı toleransı düşük kişiler, çok kalabalık ortamlarda çalışma zorunluluğu, çevresinin kendisi kadar özenli davranmadığını düşünenlerde kaygılı ve takıntılı hal daha sık oluşabilir. Çevreye dair kontrolü sağlayamadığını düşünme, ileriye dair belirsizlik ve çok sık salgına dair bilgi bombardımanına maruz kalmak diğer risk faktörleridir.

Şu an işinde bulunduğumuz durum bilim insanları için bile tam olarak öngörülemeyen bir süreç. Dolayısıyla hastalığın bulaşması konusunda duyduğunuz kaygı ve tedbir alma ihtiyacı çok olağan. Kaygı zaten belirli bir düzeyde olduğu sürece bizi tehlikelerden koruyan işlevsel bir duygudur. Önemli olan tüm bu tedbirleri yeterli seviyede uygulamak ve günlük hayatımızın işlevselliğini bozamamasını sağlamaya çalışmaktır. Alınan hijyen tedbirlerinin bizleri corona virüs salgınından korumaya yönelik olduğunu unutmadan ve uzmanların bizlere söylediği seviyelerde “yeterli düzeyde” uygulamak, salgının etkileri hafiflediğinde OKB (Obsesif Kompulsif Bozukluk) riskini azaltacaktır.

Sağlıkla kalın.